Psychology of Shapes – จิตวิทยารูปทรงและรูปร่าง ดีไซน์สื่อนัยยะ
นอกจากจิตวิทยาสีหรือ Psychology of Colors แล้ว เรื่องของดีไซน์หรือพวก Symbols สัญญะอะไรพวกนี้ก็มีเรื่องของ จิตวิทยารูปทรงและรูปร่าง หรือ Psychology of Shapes ให้นักการตลาดโดยเฉพาะสาย UX/UI หรือ Creative Designers และช่างภาพทั้งหลายให้ต้องคำนึงถึงด้วยเช่นกัน เพราะแน่นอนว่ามันส่งผลต่อความหมายหรือการสื่อ Perception บางอย่างระหว่างผู้ส่งสารอย่างเราและผู้รับสารอย่างลูกค้าด้วยค่ะ
แน่นอนว่าของแข็งทุกสิ่งทุกอย่างบนโลกนี้ย่อมต้องมีรูปทรงและรูปร่างของตัวมันเองที่คนเราสามารถระบุได้ว่า ขวดน้ำเป็นทรงไหน ถุงกระดาษที่เป็นรูปอะไร เป็นต้น และถึงแม้ว่ารูปร่างพวกนี้อาจจะไม่ได้ส่งผลต่อการนึกคิดของคนโดยตรงแต่มันส่งผลต่อ Emotional Feelings ข้างในได้ ซึ่งท้ายที่สุดก็จะส่งผลต่อพฤติกรรมที่แสดงออกมาได้ด้วยโดยที่คนเราไม่รู้สึกตัวนั่นเองค่ะ
ซึ่งที่ผ่านมาในต่างประเทศเค้าก็เคยมี Studies ออกมาแล้วว่ารูปทรงและรูปร่างเหล่านี้บ่งบอกนิสัยคนได้ โดยการทำการทดลองทางจิตวิทยาให้คนเลือกรูปทรงและรูปร่างที่ตัวเองชอบมากที่สุด ก็จะสามารถบอกได้ว่าคนนี้ เป็นคนแบบไหน มี Character ยังไง เป็นต้น ดังนั้นหากอยากรู้ว่าเรื่อง Psychology of Shapes หรือ จิตวิทยารูปทรงและรูปร่างนั้นตรงจริงไหม ลองเลือก Shape ที่ชอบไว้ในใจแล้วไปลองดูความหมายของมันกันเลยค่ะ
1. รูปทรงสามเหลี่ยม (Triangles)
ลองคิดถึงรูปทรงสามเหลี่ยมดูนะคะ ด้วยโครงสร้างที่เป็นทรงมุมแหลมขึ้นข้างบนกับมุมฐาน 2 ข้างนั้นทำให้รูปทรงสามเหลี่ยมถูกจัดให้เป็นตัวแทนของความสำเร็จและความพยายามค่ะ ทั้งนี้สามเหลี่ยมยังมักถูกใช้เป็นลูกศรที่ชี้ Direction ด้วย ทำให้คนรู้สึกว่ามันคือตัวแทนสู่ความสำเร็จนั่นเอง ตรงนี้ถ้าหากเราลองไปดูภาพหรือ Search จำพวกภาพหรือ Images ใน Google ดูถึงคำว่า ‘ความสำเร็จ’ หรือ ‘Success’ เราก็จะเห็นภาพที่มีรูปทรงสามเหลี่ยมเสียเยอะ ไม่ว่าจะเป็นรูปอย่างภูเขา จุดสูงสุดอะไรทำนองนี้ค่ะ
นอกจากนี้มุมฐานทั้ง 2 ข้างยังให้ความหมายถึงฐานที่มั่นคงด้วย แต่ถ้าหากให้กรณีที่สามเหลี่ยมบูดเบี้ยว ที่ดูเหมือนฐานไม่แข็งแรง จุดมุมสูงสุดไม่อยู่ตรงกลาง ก็อาจจะพาลให้ได้ความหมายตรงกันข้ามได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นความเสี่ยงหรืออันตราย ดังนั้นโดยรวมๆ แล้วสามเหลี่ยมสามารถสื่อได้ถึง
- ความบาลานซ์ มั่นคง ความสำเร็จ
- ความน่าตื่นเต้น Challenge
- ความเสี่ยง ความอันตราย
ยังไม่พอสำหรับการเลือกถ่ายภาพเพื่อใช้ในงานต่างๆ ยังมีกฎอย่าง Golden Triangle ในการจัดองค์ประกอบของภาพที่ใช้ให้มีจุดนำสายตาและมีความหมายเพิ่มขึ้นด้วย ซึ่งกฎก็คือการจัดวาง Elements ต่างๆ ในรูปให้อยู่ในรูปของสามเหลี่ยม เพื่อให้คนรู้ว่าในรูปนี้ต้องมองอะไรเป็นอันดับแรก หรือควรให้ความสำคัญกับสิ่งไหนมากที่สุด ดังนั้นรู้แบบนี้แล้วการเลือกรูป Stock หรือออกกองครั้งหน้าก็อย่าลืมจัดหามุมให้ได้ตาม Golden Triangle Rule กันนะคะ หรือจะเป็นเรื่องของการจัดภาพโพสต์ต่างๆ ก็นำไปปรับใช้ได้ค่ะ
2. สี่เหลี่ยมหรือ Squares และสี่เหลี่ยมพื้นผ้าหรือ Rectangle
รูปทรงสี่เหลี่ยมต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสหรือพื้นผ้านั้นเป็นรูปทรงที่เราเห็นได้บ่อยที่สุด ตั้งแต่หนังสือ คอม มือถือ ไปถึงตึกรามบ้านช่องต่างๆ ด้วยความที่ Structure ของมุมสี่ทั้ง 4 ที่เท่ากันทำให้ช่วยสร้างความรู้สึกถึงความแข็งแรง ปลอดภัย น่าไว้วางใจ รวมไปถึงความสบาย ความเท่าเทียมด้วย ทำให้เรามักจะเห็นการใช้รูปทรงสี่เหลี่ยมในการสร้าง Pattern เรียงต่อกันแบบลงตัว ยิ่งในกรณีที่รูปหรือ Elements ต่างๆ ในภาพของคุณดูสกปรก ยุ่งเหยิงไปหมด เพียงแค่คุณหากรอบสี่เหลี่ยมใส่เข้าไป ก็จะทำให้ภาพหรือ Elements ในภาพเหล่านั้นดูเป็นระเบียบขึ้นมาได้ค่ะ
นอกเหนือจากนี้สี่เหลี่ยมยังหมายถึงความแกร่งแบบ Masculinity แมนๆ คุยกัน ปกป้องและพึ่งพาได้ ดังนั้นหากแบรนด์ไหนที่มุ่งเน้นขายความแข็งแรง แมนๆ ก็อาจจะคำนึงถึงการใช้รูปทรงสี่เหลี่ยมในสินค้า ภาพ โพสต์หรือ UX/UI เพิ่มทั้งนี้ก็เพื่อใช้ Psychology of Shapes หรือ จิตวิทยารูปทรงและรูปร่าง ในการสื่อความหมายออกไปค่ะ
อย่างไรก็ตามเพราะความแข็งแรงแบบนี้ บางคนก็อาจจะเอาไปตีความในแง่ลบได้ด้วย เช่น แข็งเกินไปจนดื้อ ไม่โอนอ่อนเลย ตรงนี้ก็อาจจะทำให้บางคนรู้สึกขยาดได้ด้วยเช่นกันค่ะ ดังนั้นโดยรวมๆ แล้วสี่เหลี่ยมสามารถสื่อได้ถึง
- ความมีระเบียบ มีวินัย
- ความแข็งแรง แมนๆ
- ความกล้าหาญ
- ความปลอดภัย พึ่งพาได้ วางใจได้
3. วงกลมหรือ Circles วงรีหรือ Ovals
จุดเด่นของวงกลมอย่างนึงเลยคือการที่มันไม่มีมุมหรือจุดสิ้นสุดค่ะ พอเป็นวงกลมเลยให้ความรู้สึกถึงอะไรที่เป็นตลอดไป ตลอดกาล ไม่มีจุดเริ่มต้นและไม่มีปลายทาง สี่เหลี่ยมเรามักจะพบในวัตถุที่เป็น Man-made หรือมนุษย์สร้างขึ้นมาเอง ในขณะที่วงกลมนั้นเรามักจะพบเห็นได้จากธรรมชาติอย่างผลไม้หรือแม้กระทั่งดวงจันทร์ ดวงดาวต่างๆ ทำให้เกิดความรู้สึกถึงอะไรที่น่าพิศวง ลึบลับได้เช่นกัน
อีกนัยยะหนึ่งที่เป็นอะไรที่ตรงข้ามกับสี่เหลี่ยมเลยคือ เพราะการที่วงกลมไม่มีมุมแหลม มันเลยดูอ่อนโยน ไม่ดุดัน ทำให้หลายครั้งถูกจับใส่ในความเป็น Feminine จนกลายเป็น Perception ติดตาว่าสินค้าผู้หญิงนั้น ต้องมีวงกลมเพื่อให้ส่งสารว่าสินค้านี้สำหรับผู้หญิงนะ อีกนัยยะนึงคือเรื่องของความลื่นไหล Smooth ไม่ติดขัด ทำให้วงกลมมักปรากฏอยู่ในภาพหรือวัตุที่ให้ความสนุกสนาน แฮปปี้ เด็กๆ แบบไม่มีอะไรให้ต้องคิดเยอะคิดมากนั่นเองค่ะ
นอกจากนี้วงกลมยังทำหน้าที่คล้ายสีเหลี่ยมได้ด้วย นั่นก็คือการทำหน้าที่เป็นกรอบให้กับรูปภาพ ทำให้ภาพที่ดูยุ่งเหยิงดู Balanced มากขึ้น แถมยังเป็นตัวตัดสายตาได้ดี ช่วยให้คนสามารถรู้ได้ทันทีว่าควรจะมองอะไรในรูป จากเส้นเยอะๆ หรืออะเลอะเทอะหากมีวงกลมเข้ามาขั้น คนก็จะรู้ทันทีว่าต้องมองตรงไหนก่อนแบบไม่ต้องคิดค่ะ อาศัย Subconsciousness หรือจิตใต้สำนึกล้วนๆ เลย ดังนั้นโดยรวมๆ แล้ววงกลมสามารถสื่อได้ถึง
- ความไม่มีที่สิ้นสุด
- ความอ่อนโยน ความ Feminine
- ความลึกลับพิศวง
- ความไหลลื่น ไม่ติดขัด
4. รูปทรงก้นหอยขดๆ หรือ Spirals
รูปทรงลายก้นหอยขดๆ ส่วนมากจะพบเจอได้ตามธรรมชาติอย่างพวกเปลือกหอยหรือดอกไม้และ Galaxies ต่างๆ ทำให้ถูกใช้เป็นรูปทรงที่แทนถึง Cycle of Life และการเจริญเติบโต นอกจากนี้รูปทรงก้นหอยยังถูกใช้ในอดีตในด้านคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ และการถ่ายรูปด้วย จนเกิดเป็น Golden Spiral Ratio เอาไว้ไกด็ให้ช่างภาพสามารถคำนวณองค์ประกอบของภาพให้ได้ Composition ที่ลงตัวค่ะ
อีกทางหนึ่งเพราะรูปทรงการคดตัวแบบก้นหอยนี้ทำให้มันมี Psychology of Shapes หรือ จิตวิทยารูปทรงและรูปร่าง ที่สื่อถึงความน่ากลัว หลอกหลอน อันตรายได้ด้วย โดยเฉพาะในเวลาที่เราไม่รู้เลยว่า อะไรกันแน่ที่อยู่ที่ปลายทางจุดจบตรงนั้น และยิ่งมันขยับได้ ก็จะสามารถสร้างความเวียนหัว มึนศีรษะได้เช่นกัน ดังนั้นในการทำหนังต่างๆ หากต้องการสร้างความรู้สึกเหล่านี้ ก็อย่าลืมใส่ลูกเล่นของรูปทรง Spirals เข้าไปด้วยค่ะ ดังนั้นโดยรวมๆ แล้ว Spirals สามารถสื่อได้ถึง
- ความเจริญเติบโต
- ความคิดสร้างสรรค์
- ความน่ากลัว ความหลอน อันตราย
- ความฉลาด
5. รูปทรงหลายเหลี่ยมหรือ Polygons
รูปทรงหลายเหลี่ยมอย่าง Polygons นั้นล้วนสื่อถึงพลังและความเรียบร้อยไล่เรียงกัน ยิ่งพอวางเรียงต่อๆ กันก็คล้ายกับลักษณะของรังผึ้งที่ทำงานกันอย่างขยันขันแข็ง แต่ด้วยความมีหลายด้านหลายมุม ทำให้ Polygons สื่อถึงอะไรที่ค่อนข้างล้ำสมัยหรืออะไรที่ดูจะอนาคตๆ ด้วย ดังนั้นหากเราต้องการสื่อถึง Technology อะไรที่ล้ำๆ ก็สามารถใช้รูปทรงหลายเหลี่ยมแบบห้าเหลี่ยมในการสื่อสารได้ อย่างหนัง Sci-Fi ต่างๆ ก็มักจะให้รูปทรงนี้เป็น Symbolic เพื่อคุยกับจิตใต้สำนึกของเราด้วยเช่นกันค่ะ ดังนั้นโดยรวมๆ แล้ว Polygons สามารถสื่อได้ถึง
- พลัง ความแข็งแรง
- ความล้ำสมัย โลกอนาคต
- ความแปลกใหม่
6. เส้นโค้งหรือ Curves
ต้องบอกว่ามนุษย์เรามักมีจิตใต้สำนึกที่ค่อนข้าง Positive กับรูปทรงที่ใช้เส้นโค้งมากกว่าเส้นตรง ด้วยความที่เส้นตรงมันดูเป็นไม้แก่ดันยาก ในขณะที่เส้นโค้งดูเป็นไม้อ่อนที่ดัดง่าย ดังนั้นการใช้เส้นโค้งในภาพจึงหมายถึงการสื่อเรื่องของความรู้สึกสงบ ความรู้สึกสบายนั่นเองค่ะ
นอกเหนือจากนั้นเส้นโค้งยังมักถูกใช้กับอะไรที่ต้องการ Sexy เพิ่มด้วย ไม่ชี้เฉพาะแค่ร่างกายมนุษย์ที่เรามักพูดว่าชอบคนที่มีส่วนเว้า ส่วนโค้ง แต่ยังรวมไปถึงวัตถุสิ่งของอย่างอื่นด้วย ไม่ว่าจะเป็นตึกอาคารหรือรถยนต์ หากมีการตัดแต่งหรือตกแต่งแบบโค้งเว้า ก็มักจะให้ความรู้สึก Sexy ไปพร้อมๆ กันค่ะ ดังนั้นการใช้เส้นโค้งจึงเหมาะกับอะไรที่ต้องการความหวือหวา ร่วมสมัย ดูต้องตาค่ะ
ยังไม่พอนะคะ เพราะเส้นโค้งก็สามารถทำหน้าที่เหมือนเส้นนำสายตาได้ดีเช่นเดียวกัน เพราะด้วยคุณสมบัติทั้งเป็นเส้นยาวแถมยังโค้งอ่อนช้อย จึงทำให้คนที่มองภาพที่มีเส้นโค้งสามารถมองภาพได้อย่างทั่วถึงตามเส้นไปแบบไม่รู้ตัวได้ด้วยค่ะ ดังนั้นโดยรวมๆ แล้วเส้นโค้งสามารถสื่อได้ถึง
- ความอ่อนโยน ดัดง่าย
- ความเซ็กซี่ น่าค้นหา
- ความหวือหวา ร่วมสมัย
เป็นอย่างไรบางคะ รูปทรงที่คุณชอบกับความหมายที่สื่อถึง Character ของคุณตรงกันไหม? นอกจาก Test เรื่องนี้แล้วก็อย่าลืมนำไปปรับใช้กับงาน Design ของทุกๆ ท่านด้วยนะคะ ซึ่งแน่นอนว่าไม่เกี่ยวกับแค่ Design ส่วนของ Content อย่างเดียว แต่ยังรวมไปถึง Product Design และอื่นๆ ด้วย เพราะทุกอย่างที่เป็นภาพ เป็นวัตถุนั้นย่อมต้องมีรูปทรงและรูปร่างเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย แถมยังเป็น Touchpoint สำคัญในการสื่อสารนัยยะ ความหมาย แม้ไม่ได้สื่อสารออกมาแบบ Verbally หรือโดยการพูดหรืออ่าน แต่มันคือความหมายที่คุยตรงถึงความรู้สึกและจิตใต้สำนึก เพราะฉะนั้นเพลินเลยหวังอย่างยิ่งว่าจะเรื่อง Psychology of Shapes หรือ จิตวิทยารูปทรงและรูปร่าง นี้นั้นจะมีประโยชน์กับนักการตลาดทุกท่านมากๆ ค่ะ
Reference: Canva.com